ข้าวโพด (ชื่อวิทยาศาสตร์: Zea mays Linn.) เป็นพืชในตระกูลหญ้า มีถิ่นกำเนิดในทวีปอเมริกา และเป็นพืชเศรษฐกิจที่สำคัญของโลก
ลักษณะทั่วไป
ลำต้น: สูงโดยเฉลี่ย 2.2 เมตร ลำต้นเดี่ยว
ใบ: มีลักษณะเป็นกาบหุ้มลำต้นและมีแผ่นใบกางออก
ดอก: มีดอกตัวผู้และดอกตัวเมียแยกกันอยู่บนต้นเดียวกัน โดยดอกตัวผู้อยู่ที่ส่วนยอด และดอกตัวเมียอยู่ที่ฝัก
ฝัก: มีเมล็ดเรียงเป็นแถวอยู่รอบแกนฝัก
การจำแนกชนิดของข้าวโพด สามารถแบ่งได้หลายประเภทตามลักษณะของเมล็ดและการนำไปใช้ประโยชน์ เช่น
ข้าวโพดหัวแข็ง (Flint corn): เมล็ดแข็ง เนื้อแป้งส่วนใหญ่เป็นแป้งแข็ง
ข้าวโพดหัวบุ๋ม (Dent corn): เมื่อเมล็ดแห้งจะบุ๋มลงไปตรงกลาง มักใช้เป็นอาหารสัตว์
ข้าวโพดหวาน (Sweet corn): เมล็ดมีรสหวาน นิยมรับประทานสดหรือแปรรูป
ข้าวโพดข้าวเหนียว (Waxy corn): เมล็ดมีแป้งเหนียวคล้ายข้าวเหนียว
ข้าวโพดคั่ว (Pop corn): เมล็ดมีแป้งแข็ง เมื่อได้รับความร้อนจะแตกพองออก
ประโยชน์ของข้าวโพด
อาหารคน: รับประทานฝักสด, ข้าวโพดหวาน, ข้าวโพดคั่ว, แป้งข้าวโพด, น้ำมันข้าวโพด
อาหารสัตว์: เมล็ดข้าวโพดเป็นแหล่งพลังงานและโปรตีนสำคัญสำหรับสัตว์
อุตสาหกรรม: ใช้ผลิตเอทานอล, พลาสติกชีวภาพ, สารให้ความหวาน (Corn syrup)
การเพาะปลูก ข้าวโพดเป็นพืชที่ปลูกได้ง่ายและเติบโตได้ดีในสภาพอากาศที่อบอุ่น ต้องการดินที่มีการระบายน้ำดีและอุดมสมบูรณ์
ประวัติในประเทศไทย การปลูกข้าวโพดเชิงการค้าในประเทศไทยเริ่มขึ้นในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 1 โดยมีการนำพันธุ์ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์จากสหรัฐอเมริกาเข้ามาทดลองปลูก ปัจจุบัน ข้าวโพดเป็นพืชเศรษฐกิจที่สำคัญของไทย มีการปลูกอย่างแพร่หลายในหลายภาคของประเทศ